Samanyolu gibi galaksiler, kütle çekimle bir arada tutulan, yüz milyonlarcadan milyarlarcaya kadar yıldızdan oluşan büyük cisimlerdir. Galaksi kümeleri, kütle çekimle bir arada duran, yüzlerceden binlerceye kadar galaksinin meydana getirdiği daha bile büyük cisimlerdir. Galaksilerin süper kümeleri ise (kendi süper kümemiz Laniakea gibi) düzinelerce galaksi kümesinden oluşan, bildiğimiz en büyük kütle çekimli cisimlerdir. Ve Evren o kadar büyük ki, galaksilerin süper kümeleri bile maddenin kozmik ağını bir arada tutan temel yapı taşları olarak düşünülebilir. Galaksilerin ve kümelerin, kütle çekim kuyularındaki sürekli çalkalanmaları, aradaki gazın sürtünmeyle ısınmasına yol açar ve sıcaklığın bu gazın X-ışınlarında parıldamasına sebep olacak şekilde milyonlarca dereceye çıkmasını sağlar. Pek çok üye galaksinin merkezindeki doyumsuz süperdev kara deliklerden fışkıran yüksek enerji emisyonu da güçlü bir X-ışın radyasyonu üretir. Yukarıdaki görsel, 650 milyon ışık yılı mesafede, yerel evrendeki en büyük galaksi toplanmalarından birisi olan (adını ünlü astronom ve konuşmacı Harlow Shapley’den alan) Shapley süper kümesinin eROSITA X-ışın teleskobu tarafından elde edilen bir X-ışın görüntüsünü gösteriyor. eROSITA’nın hassaslığı ve büyük görüş alanı, onu süper kümelerin incelenmesi için ideal bir cihaz yapıyor. Solda, görüntüler Shapley süper kümesindeki en ağır kümeleri öne çıkarıyor. Parıldayan her bir leke, süper kümedeki galaksi kümelerinden birisinin X-ışın emisyonunu temsil ediyor. Süper kümelerin X-ışın incelemeleri, eROSITA’nın birincil bilimsel görevlerinden birisi ve bir gün Evren’i parçalayan gizemli Karanlık Enerji’yi anlamaya yardımcı olabilir.
Görsel: Esra Bülbül, Jeremy Sanders (MPE)