Kütle çekimle bir arada duran galaksi kümelerinin etraflarındaki engin alanlar çok dinamik yerlerdir. Kümedeki galaksilerin arasındaki madde, yüz bin ışık yılından daha büyük ölçeklerde çalkalanır ve sıcaklıklar mutlak sıfırdan birkaç derece yukarısı ile milyonlarca derece arasında değişiklik gösterebilir. Bu kozmik içeceği karıştıran çubuk genellikle kümenin merkezine yakın bir galaksideki süperdev kara deliktir. Kümenin büyüklüğüyle karşılaştırıldığında, milyonlarca, hatta milyarlarca Güneş kütlesine sahip bu kara delikler ufak kalıyorlar ve Güneş Sistemimizin içine bile rahatça (belki bizim için pek de rahat bir durum olmayabilir) sığabilirler. Bu küçük motor o kadar güçlüdür ki neredeyse milyar kat daha büyük ölçeklerde maddeyi etkileyebilir. Güç maddenin kara delik üzerine birikmesiyle sağlanır. Biriken madde tarafından serbest bırakılan enerji hem kara deliği besler, hem de uzaya doğru fırlatılan inanılmaz kuvvetli parçacık jetleri üretir. Bu jetler enerjiyi, astronomların geri besleme adını verdiği uzun ömürlü bir içeri düşüş ve dışa taşma döngüsüyle küme ortamına aktarır. Abell 2597 adlı bir galaksi kümesinin yukarıdaki görseli, bize bu sürecin gerçekte nasıl işlediğinin muhtemelen en iyi görünümünü sunuyor. Bu görsel en sıcak, X-ışın yayınlayan gazların (Chandra X-ışın Gözlemevi’nden, mor), optik ışıkta gazın daha ılık emisyonunun (Çok Büyük Teleskop’taki MUSE cihazıyla yapılan gözlemlerden, kırmızı) ve soğuk, moleküler gazın (Atacama Büyük Milimetre/milimetrealtı Dizisi’nden, sarı) bir haritasını bir araya getiriyor. Soğuk gaz merkezi kara deliğe doğru düşen puslu bir sis oluşturuyor. Bu maddenin bir kısmı kara delik tarafından biriktiriliyor ve bir kısmı da yüksek enerji parçacık jetleri şeklinde dışarı atılıyor. Bu jetler soğuk gazın içinde ilerliyor ve daha dıştaki çevreleyen gazları muazzam, X-ışın yayınlayan sıcaklıklara ısıtarak daha sıcak ve yoğun gazın arasından kara delikten yükselen dev kabarcıklar üretiyor. Madde bu X-ışın kabarcıklarının önünde birikiyor ve bir balondan düşen su gibi kara deliğe doğru yağıyor. Optik emisyon büyük oranda, sıcak ve soğuk gazın karşılaştığı bulut yüzeyindeki ılık gazlar tarafından üretiliyor.
Görsel: X-ışın: NASA/CXC/SAO/G. Tremblay et al; Radyo:ALMA: ESO/NAOJ/NRAO/G.Tremblay et al, NRAO/AUI/NSF/B.Saxton; Optik: ESO/VLT