Bu bahar X-ışın astrofiziğinin ilerlemesinde önemli bir kilometre taşının, 26 Mayıs 1983’te fırlatılan Avrupa X-ışın Uydusu gözlemevi EXOSAT’ın otuz beşinci yıldönümü vardı. EXOSAT Avrupa Uzay Ajansı’nın tamamen X-ışın gökyüzünü incelemeye adanmış ilk uzay göreviydi ve (ilk X-ışın görüntüleme teleskobunu uzaya taşıyan bir NASA X-ışın uydusu görevi olan Einstein X-ışın Gözlemevi tarafından elde edilen ilerlemeleri tümleyecek şekilde) kozmik yüksek enerji kaynaklarının X-ışın görüntülerini sağladı. EXOSAT üzerinde iki adet düşük enerji X-ışın teleskobuyla birlikte iki de görüntüleme yapmayan cihaz, orta enerji orantılı sayacı ve gaz ışıldama orantılı sayacını taşıyordu. 3 yıllık görev süresinde EXOSAT 1780 gözlem yaptı ve bir dizi önemli keşfe imza attı. Bunlardan belki de en önemlisi, kara deliklerin olay ufkunun hemen dışındaki maddeleri incelemek için kullanılan bir olayın, X-ışın çift sistemlerindeki ve X-ışın pulsarlarındaki “yarı periyodik” X-ışın salınımlarının keşfiydi. EXOSAT aynı zamanda aktif galaktik çekirdeklerin, yıldız koronalarının, sarsıntılı değişen yıldızların, beyaz cücelerin, X-ışın çiftlerinin, galaksi kümelerinin ve süpernova kalıntılarının çok sayıda önemli gözlemini yaptı. EXOSAT programı uzay bilimi verilerine çevrimiçi ulaşılabilmesi konusunda da öncülük yaptı ve HEASARC gibi modern astrofizik arşivlerinin müjdecisiydi.
Görsel: ESA