Ana Sayfa Genel Aşırı Yabancı

Aşırı Yabancı

LMC Gama ışıını çift yıldızının Fermi Gama ışını ışık eğrisi

Pek çok yıldız, belki de çoğunluğu yaşamlarını, iki (bazen daha fazla) yıldızın kütle çekimi vasıtasıyla bir arada durduğu ve ortak ağırlık merkezlerinin etrafında döndüğü çift sistemleri olarak sürdürür. Çift yıldızlar, Güneş dışında diğer yıldızların kütlelerini ve yarıçaplarını belirlememizi sağladıkları için hayati öneme sahipler. Çiftler iki normal yıldızdan oluşabilir ama bazı özel çiftler çevresinde bir beyaz cüce, nötron yıldızı ya da karadelik gibi kompakt cisimler dönen bir normal yıldızdan oluşur. Bu gibi kompakt cisim çift sistemleri fışkırmalar, yüksek enerji parçacığı huzmesi emisyonları, ve ölümcül, yüksek enerji radyasyonu üretimi gibi ekstrem davranışlar sergiler. Bu kompakt cisim çift sistemleri arasında en uç tür, sistemden yayılan radyasyonda aşırı yüksek enerji Gama ışını salınımlarının baskın olduğu Gama ışını çiftleridir. Diğer kompakt cisim çiftleri gibi Gama ışını çiftlerinin de devasa bir normal yıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir nötron yıldızı ya da karadelikten meydana geldiği düşünülüyor. Ancak bu sistemlerde, hem dev yıldızın, hem de kompakt cismin kuvvetli rüzgarlara sahip olduğu ve bu rüzgarların yıldızla kompakt cisim arasında çarpıştığına inanılıyor.  Bu iki rüzgar arasındaki şiddetli çarpışma elektronların ışık hızına kadar hızlandırıyor ve hızla hareket eden bu elektronlar da dev yıldızdan gelen ışığın fotonlarıyla çarpışarak onları Gama ışını yayınlayacak enerji seviyelerine çıkarıyor.  Gama ışını çiftleri aşırı derecede nadir görülür. Bütün Samanyolu içerisinde bu şekilde tanımlanmış sadece beş sistem bulunuyor. Yeni Gama ışını çiftleri bulmak için yürütülen detaylı bir araştırmada, yakın zamanda komşu galaksi Büyük Macellan Bulutu’nda gizlenen ilk dış galaksi Gama-ışını çifti keşfedildi.  LMC P3 olarak adlandırılan bu sistem, Fermi Gama ışını Uzay Teleskobu’yla elde edilen tüm gökyüzü gözlemlerinde Gama ışını kaynaklarındaki düzenli değişimleri ararken keşfedildi. Fermi gözlemleri, LMC P3’den her 10,3 günde bir gelen periyodik Gama ışını atımlarını ortaya koydu ve üstelik bu sistemin bugüne kadar tanımlanan Gama ışını çiftleri arasında en yüksek Gama ışını emisyonuna sahip olduğunu gösterdi. Astronomlar bu kaynağın, daha önce Chandra X-ışını Gözlemevi tarafından tespit edilen bir X-ışını kaynağıyla aynı olduğunu fark ettiler. Akabinde, Chandra ve Swift uzay gözlemevinden gelen X-ışını verilerinin ve yer temelli yeni radyo ve optik gözlemlerin analizi, LMC P3’ün aynı 10,3 günlük periyodla X-ışını ve radyo atımları da yaptığını gösterdi. Yukarıdaki grafik, Fermi tarafından görüldüğü şekilde, LMC P3’ün Gama ışını parlaklığının zamanla değişimini gösteriyor ve parlaklık bu sistemin yörünge periyodu olan her 10,3 günde bir pik yapıyor. Grafiğin üzerindeki ilave görseller 10,3 günlük yörüngedeki belirli noktalarda çifti gösteriyor. LMC P3 aynı zamanda LMC içerisinde, devasa bir yıldızın patlamasıyla oluşan enkazın, bir süpernova kalıntısının içerisinde bulunuyor. Bu enkaz muhtemelen geride kompakt eşlikçiyi bırakan süpernova patlaması tarafından oluşturuldu.

Referans: NASA’s Goddard Space Flight Center; R. Corbet et al., 2016


Exit mobile version