Nötrinolar gizemli “hayalet parçacıklar”, evrendeki kütlesi olan en bol parçacıklardır. Neredeyse ışık hızında uçarlar ve nükleer reaksiyonlarla evrenin yapısının belirlenmesinde önemli rol oynarlar. Astronomların, görülmüş en güçlü ve enerjik süreçlerin yerini tam belirlemesine yardımcı olurlar. Ama diğer atom altı parçacıklarla nadiren etkileşime geçtikleri için nötrinoların yakalanması ve tespit edilmesi zordur; aslında her saniye vücudunuzdan trilyonlarca nötrino geçer. Nötrinoların varlığı 1930’ların başında, özellikle Wolfgang Pauli tarafından öngörülmüştü, ama 1950’lerin başına kadar gerçekten gözlenemediler. Nötrinoların tespit edilmesi bu kadar zor olduğundan görmeyi umut edebilmek için nötrino “teleskopları”nın çok büyük olması gerekir. Kozmik nötrinoların türünü ve kökenini inceleyen en soğuk tesis, Wisconsin-Madison Üniversitesi’nin öncülük ettiği uluslararası bir işbirliği, IceCube Nötrino Gözlemevi. IceCube adını (ve soğukluğunu) Antarktika’da yer almasından ve dev bir nötrino detektörü olarak bir kilometre küplük buz tabakası kullanmasından alıyor. IceCube yakın zamanda işleyişinin 10. yılını kutladı ve bu sürede, evrendeki yüksek enerjili nötrinoların ekstrem kaynakları hakkında ödüllü keşifler yaptı. Yukarıdaki görsel, Wisconsin-Madison Üniversitesi öğrencisi Maria Prado’nun pişirdiği ve süslediği IceCube 10. yıl dönümü pastası. Buz tabakası üzerinde duran IceCube tesisinin (ölçeksiz) bir modelini temsil ediyor ve aşağıda jöle toplarından “detektör modülleriyle yukarıda gece gökyüzü ile güney ışıkları var. Bayraklar, IceCube İşbirliği’ne üye ülkeleri temsil ediyor. IceCube tarafından yapılan keşifler sadece daha fazlası için iştahımızı kabartıyor ve gelecekteki leziz yeni sonuçları bekliyoruz. Bu arada, tüm on yıllık IceCube verileri artık bilim camiasına ve halka açık. Bir dilim alın ve hangi lezzetli gizemleri çözebileceğinizi görün.
Görsel: IceCube collaboration; Maria Prado (UW-M)