Samanyolu dağınık bir yer. Herhangi bir yöne baktığınızda, galaksiye bakışınız görüşü örten ve yıldızların görünür renklerini değiştiren karanlık toz bulutları tarafından engelleniyor. Bunun ünlü bir örneği, takımyıldız Orion’daki Atbaşı Nebulası, ışıldayan gazdan parlak bir arka plan karşısında görülen karanlık bir toz bulutu. Toz; demir, silikon, oksijen, karbon ve diğer kompleks elementlerce zengileşmiş gazdan yoğunlaşmış bir katıdır. Ama evinizde bulabileceğiniz tozun aksine, galaksideki toz yaklaşık olarak dumandaki parçacıkların boyutunda olan çok küçük parçacıklardan oluşur. Toz aslında galaksinin hayati bir bileşenidir ve doğanın yıldızlarla gezegenleri oluşturmasında önemli bir rol oynar. Toz kendini asıl olarak arka plandaki ışığı engelleyerek belli ettiğinden, herhangi bir görüş hattında toz bulutlarının mesafesini ya da galaksimizdeki tozun gerçek dağılımını belirlemek zor. Ama toz, arka plandaki ışığı örtmenin yanında aynı zamanda saçar da, bu da tozun nerede saklanıyor olabileceğine dair basit bir geometrik ipucu verir. 2015’te V404 Cygni adı verilen bir çift sistemindeki bir kara delikte güçlü bir patlama gerçekleşti. Kara delik yakındaki bir yoldaş yıldızdan madde çekiyor ve biriktiriyor. Bu birikim işlemi her türden radyasyon üretiyor, ama kararsız ve bu da elektromanyetik spektrum boyunca ani radyasyon parlamalarına yol açıyor. Patlamaların X-ışınları, uzayda bize doğru ilerlerken, X-ışınların bir kısmını bize doğru saçan toz bulutlarının içinden geçmişler. Bu saçılma işlemi, bir ses yankısının bir vadinin duvarından sekmesine benziyor, ama bu vakada V404 Cygni’deki patlamanın X-ışınları tozdan görüşümüze sekerken X-ışınlarında bir ışık yankısı görüyoruz. Gecikmeli yankılar V404 Cygni etrafındaki halkalar şeklinde görülüyor ve halkaların görünür çapı, toz bulutlarının bize uzaklığına bağlı: yakın toz bulutları, V404 Cyg’e daha yakın uzak toz bulutlarından daha büyük görünen halkalar üretiyor. Chandra X-ışın Gözlemevi’nden bu X-ışın görüntüsü, V404 Cygni’deki patlamanın yankılanan X-ışınlarının halkalarını (güzel bir optik görüntünün üzerine eklenmiş olarak) gösteriyor. V404 Cygni, halkaların tam merkezinde yer alıyor. Geçici patlamaların yankıları, galaksideki tozun yapısını anlamamızı sağlıyor.
Görsel: X-ışın: NASA/CXC/U.Wisc-Madison/S. Heinz et al.; Optik/IR: Pan-STARRS