Ay’ın X-ışın emisyonunu araştırmanın tarihi bir önemi var. Ay’dan yansıyan Güneş X-ışınlarını tespit etmek, 12 Haziran 1962’deki MIT/ASE roket uçuşunun ardındaki itici güçtü. Bu deney Ay’ı tespit etmeyi başaramadı, ama iki dakika süren uçuşu sırasında Sco X-1’i ve kozmik X-ışın arka planı keşfetti ve de Güneş Sistemi’nin ötesindeki yüksek enerji evreniyle ilgili araştırmaların, X-ışın astronomisinin çağını açtı. Yukarıdaki görsel Ay’ın, başlangıçtaki MIT/ASE denemesinden neredeyse 30 yıl sonra ROSAT X-ışın gözlemevi tarafından alınan görüntüsü. Ay’ın parlak yüzünde yürüyen astronotlar da bu X-ışın radyasyonuna maruz kaldılar, ama korkulacak bir durum yok. Bu maruziyetin miktarı o kadar azdı ki Ay’da yürüyenler için herhangi bir risk oluşturmuyor. ROSAT aynı zamanda, bu görselde görebileceğiniz, Ay’ın karanlık yüzündeki sönük X-ışın emisyonunu da ortaya çıkardı. Bu emisyonun kökeni uzun yıllar boyunca bir gizem olarak kaldı. Bu gizem Chandra X-ışın Gözlemevi’nin, Ay’ın karanlık yüzünden gelen X-ışınlarının Dünya’nın ‘jeokoronası’, yani Dünya’yı çevreleyen ve 15 Dünya yarıçapından 100 Dünya yarıçapına kadar uzanan bir iyonize plazma bölgesi tarafından üretildiğini gösteren gözlemleriyle çözüldü. Ay’ın ROSAT görüntüsü, Ay’ın kozmik X-ışın arka planı gölgelendirdiğini göstermek kadar önemliydi. Bu da Dünya’dan görülen bu dağınık X-ışın parlamasının büyük bölümünün Ay’ın yörüngesinin ötesinden kaynaklandığına işaret ediyor.
Görsel: MPE