Einstein’e göre kütleli cisimler etraflarını saran uzay zamanı bükerler. Bu bükülme kütleli ön plan cisimlerinin arkasındaki cisimlerin konumlarını ve şekillerini değiştiriyor gibi görünmelerine yol açar. Uzay zaman bükülmeleri aynı zamanda yıldızların ve galaksilerin ışığını büyütebilir, bu yüzden bu kütle çekim mercekleri bir bakıma aksi halde mevcut insan teknolojisiyle ulaşılması imkansız olacak çok uzak cisimlerin incelenmesini sağlayan bir doğal teleskoptur. Çevrelerinde bir kara delik, nötron yıldızı ya da beyaz cüce gibi çökmüş bir cisim dolanan normal bir yıldız içeren çift yıldız sistemleri kütle çekim merceklenmesini incelemek için eşsiz bir yol sunarlar. Bunun sebebi, kompakt cisim normal yıldızın önünden her geçtiğinde (veya en azından çift sistemini yörünge düzleminden görüyorsak) normal yıldızın ışığının kompakt cisim tarafından arttırılmasıdır. Bu olguyla ilgili öngörüler en az 45 yıl kadar geriye gitse de gözlenmesi oldukça zor oldu çünkü beklenen parlaklık artışı genel olarak çok küçüktür. Ama Kepler Uzay Teleskobu tarafından elde edilen aşırı hassas ölçümler sayesinde artık çift merceklenmesinin delillerini arama kabiliyetine sahibiz. Kepler’in ana görevi yıldız ışığında, yıldızların önünden geçerken gezegenlerin gölgesi tarafından oluşturulan küçük dalgalanmalası ölçmekti. Kepler en çok binlerce gezegen sistemini keşfetmesi ve galaksimizde gezegenlerin ne kadar yaygın olduğunun anlaşılmasına yardımcı olmasıyla biliniyor. Ama Kepler’in yüz binlerce yıldızla ilgili yüksek isabetli ölçümleri de astronomlar için bir define niteliğinde. Şimdi ilk defa Kepler’in yüksek isabetli gözlemleri bir çift yıldız sisteminin ışığında, bir beyaz cüce önünden geçerken yıldızın ışığındaki büyütmeden kaynaklanan periyodik parlaklaşmayı gösterdi. Yukarıdaki görsel bu sistemin bir illüstrasyonu. Ortadaki illüstrasyon normal yıldızı gösterirken soldaki ve sağdaki paneller, yıldızın görüntüsünün aşırı yoğun beyaz cüce tarafından bozulmasını yansıtır şekilde, beyaz cüce Dünya’dan görüldüğü gibi yıldızın diskinini önünden geçerkenki konumlarına yaklaşıyor. Kepler yakın zamanda yakıtını tüketmiş ve görevinin sonuna gelmiş olsa da mirası NASA’nın kısa süre önce gözlem görevine başlayan TESS uydusu tarafından sürdürülecek.
Görsel: Eric Agol (UW), NASA/SDO HMI bilim ekipleri