Ana Sayfa Genel Geçişte Yakalandı

Geçişte Yakalandı

Uzak yıldızların etrafındaki gezegenler, yani “ötegezegenler”i belirlemek, gezegenler yörüngelerinde bulundukları yıldızlara göre çok küçük ve çok sönük oldukları için aşırı derecede zordur. Gezegenler aynı zamanda gezegen yıldızın önünden geçtiğinde yıldız ışığında meydana gelen küçük düşmeyle de belirlenebilirler. Bu gezegen geçişlerini tespit etmek çok yüksek hassasiyette ölçümler gerektirir. NASA’nın Kepler ve ESA’nın COROT uzay aracı gibi gözlemevleri yıldız ışığındaki küçük değişimleri izleyerek binlerce gezegen adayı ve düzinelerce doğrulanmış gezegen buldular. Ve artık X-ışın gözlemevleri de eyleme geçmeye başlıyorlar. Yukarıdaki grafik yıldız HD 189733A ve gezegen yoldaşı HD 189733Ab’yi tasvir ediyor. Bu görselde ilave HD 189733 sisteminin Chandra X-ışın fotoğrafını gösteriyor. HD 189733A en parlak kaynakken yoldaş yıldız HD 189733B hemen sağ altında bulunuyor. Üçüncü kaynak ise arka plandaki bir cisim. HD 189733Ab 2005 yılında keşfedildi ve Jüpiter gezegeni kadar ağır ve büyük, ama yıldızına çok daha yakın olduğu için bir “sıcak Jüpiter” olarak biliniyor. Güneş etrafında her 4,332 günde bir tur atan Jüpiter’in aksine HD 189733Ab’nin HD 189733A etrafında bir turu 2 günden biraz daha uzun sürüyor. Chandra X-ışın Gözlemevi’nin yeni verileriyle birlikte XMM-Newton X-ışın Gözlemevi tarafından elde edilmiş arşiv verileri, ilk kez HD 189733Ab yıldızının önünden geçerken üretilen X-ışınında meydana gelen bir düşüşü ortaya çıkardılar. İşin tuhafı şu ki X-ışın parlaklığındaki düşüş optik ışıktaki düşüşten çok daha büyük. Bu da gezegen X-ışınlarında (yayınlanma bölgesine bağlı olarak) optik olarak olduğundan çok daha büyükmüş gibi bir durum ortaya çıkarıyor. Yıldızına bu kadar yakın olan HD 189733Ab nispeten düşmanca bir radyasyon ortamında bulunuyor, HD 189733Ab’yi kavuran yıldız X-ışın ve UV radyasyonu, gezegenin atmosferini buharlaştırıyor. Belki bir noktada gezegenin atmosferinin yeterince bölümü soyulacak ve altında ne yattığını ortaya çıkaracak.

Görsel: X-ışın: NASA/CXC/SAO/K.Poppenhaeger et al; İllüstrasyon: NASA/CXC/M.Weiss