Bir patlamayı nasıl düzenlersiniz? Bu imkansız gibi duruyor, özellikle de patlama bir yıldızın tamamen yok olmasını içeriyorsa. Ama bir yıldızın 400 yıl kadar önce görülen patlamasının kalıntısı, X-ışınlarında şaşırtıcı şekilde düzenli bir çizgi deseni gösteriyor gibi duruyor. Bu kalıntı, bir yıldızın 1572 yılında Dünya’dan gözlenen (ve ünlü astronom Tycho Brahe tarafından kaydedilen, bu yüzden de sıklıkla “Tycho’nun süpernovası” olarak anılan) patlaması tarafından meydana getirildi. Patlama bir beyaz cüce yıldız, yoldaş yıldızından çok fazla madde alıp, cücenin içindeki karbonun onu aniden parçalayarak patlar biçimde nükleer yanmasıyla sonuçlanacak şekilde Chandrasekhar limitinin yukarısına geçmesi sırasında ortaya çıktı. Yoldaş yıldıza ne olduğundansa pek emin değiliz. Ama geride kalan enkazın, Chandra X-ışın Gözlemevi’yle yapılan yeni bir gözlemi, yukarıdaki X-ışın görüntüsünde de gösterildiği gibi patlamada oluşturulan bir çizgi düzenini ortaya çıkardı. Muhtemelen bildiğiniz gibi bir süpernova kalıntısı, bir yıldızın patlaması tarafından uzaya doğru fırlatılan yüksek hızlı madde bulutudur; bu madde başlangıçta galaksi içindeki gaz ve tozun geri kalanıyla çarpışırken milyonlarca derecelik sıcaklıklara çıkar ve X-ışınları yayınlar. Süpernovaların X-ışınlarındaki incelemeleri, patlamanın kendisi hakkındaki detayları ve atılan maddenin kimyasal kompozisyonunu ortaya çıkarmaya yardımcı oluyor. Ama Chandra tarafından Tycho’nun kalıntısında görülen çizgiler şaşırtıcı. Astronomlar bu çizgilerin, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda üretilen maksimum parçacık enerjisinin 100 katından daha büyük, muazzam enerjilere ulaşan protonların hareketlerinin sınırlarını temsil ettiklerini düşünüyor. Benzer parçacıklar, Dünya’da tespit edilen gizemli, aşırı yüksek enerjili kozmik ışınların da nihai kaynağı olabilir.
Görsel: NASA/CXC/Rutgers/K.Eriksen et al.