Centaurus A, Dünya’dan yaklaşık 12 milyon ışık yılı uzaktaki gizemli bir galaksi. Eliptik bir galaksi olsa da, genelde gaz ve tozdan yoksun bir galaksi türünden olan Cen A ortasından geçen tuhaf şekilde belirgin karanlık toz şeritleri sergiliyor. Spitzer Uzay Teleskobu tarafından gözlemlenen tozlu bölgelerin kızılötesi emisyonu, Cen A tarafından yutulduğu belli olan küçük bir spiral galaksinin varlığını gösteriyor. Centaurus A oldukça parlak bir radyo galaksisi, Samanyolu’nun ötesindeki bir galaksiyle ilişkilendirilen ilk radyo dalgası yayan cisimlerden biri. Radyo emisyonu, galaksinin merkezindeki bir süperdev kara delik tarafından üretilen iki çok güçlü jetten geliyor. Bu kara delik çevresinde yoğun şekilde gaz ve toz biriktiriyor, ama içeri düşen bu maddelerin bir kısmı muazzam hızlara ulaşıyor ve bir şekilde kara deliğin kavrayışından kaçmayı başarıyor. Cen A aynı zamanda bilinen bir gama-ışın kaynağı, ama bu gama-ışın emisyonunun kökeni uzun zamandır bir gizem. Fermi Gama-Işın Uzay Teleskobu’nun yeni gözlemleriyle artık çözülmüş bir gizem. Yukarıdaki görsel Cen A’nın kompozit bir radyo (turuncu), optik (beyaz) ve gama-ışın (mor) görüntüsü. Fermi’nin gama-ışın uzamsal çözünürlüğü, ilk defa gama-ışın emisyonunu belirgin şekilde radyo jetleriyle ilişkilendiriyor. Jetteki hızlı hareket eden parçacıklar, Büyük Patlama’dan geriye kalan düşük enerjili fotonlarla çarpışıyor ve bu fotonların enerjisini trilyon kat arttırarak mikrodalgadan gama-ışın rejimine taşıyor. Bu etki astronomlar tarafından öngörülmüş olsa da Cen A’nın Fermi gözlemi bunun gerçekten de meydana geldiğinin ilk açık kanıtı.
Görsel: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration, Capella Observatory, ve Ilana Feain, Tim Cornwell, ve Ron Ekers (CSIRO/ATNF), R. Morganti (ASTRON), ve N. Junkes (MPIfR)