Simbiyotik yıldızlar; genelde bir beyaz cüce olan ölü, kompakt bir yoldaşla bağlı evrimleşmiş bir kızıl dev yıldızdan oluşan çift sistemleridir. Kızıl devin gazları kompakt cismin üstüne düşer, güçlü kütle çekim tarafından ezilir ve ısıtılır, sonunda da hidrojenin helyuma dönüştürülmesiyle bir termonükleer patlamayı tetikler. Bu, bir süre için beyaz cüceyi tekrar gençleştirir ve yeniden enerji üretir. Değişen yıldız R Aquarii (R Aqr), yıldız simbiyozunun geçmiş fışkırmaların tarihinin yıldızı çevreleyen kompleks, görkemli yapılar olarak hala görülebildiği ilginç bir örneği. R Aqr yakında (yaklaşık 1200 ışık yılı), bu yüzden de bilinen tüm simbiyotik yıldızlar arasında en iyi incelenenlerden birisi. Yukarıdaki görsel, R Aqr’nin etrafındaki nebulanın X-ışınlarında (XMM-Newton gözlemevi) mor renkte ve Çok Büyük Teleskop’tan bir optik görüntüsünün kompozit sahte renkli görüntüsü. Optik görüntü, R Aqr çevresindeki geniş nebulada çok sayıda çanak şeklinde boşluk gösteriyor. XMM tarafından görülen X-ışın emisyonu, muhtemelen Chandra X-ışın Gözlemevi’nin daha önce gördüğü beyaz cüce yoldaşın kıvrılan jetiyle ilişkili. Bilim insanları, bu jetin beyaz cüce etrafındaki birikim diskinden doğan ve dış püskürüğü temizleyip ısıtarak XMM-Newton tarafından görülen geniş X-ışın emisyonunu üreten devam eden bir yapı olduğunu düşünüyorlar. Bu, birikim disklerinin çevrelerine nasıl “geri besleme yaptıklarının” önemli bir yerel örneği. R Aqr’nin çevresini etkilediği yolları incelemek, astronomların aktif galaksilerin merkezlerindeki birikim yapan süperdev kara deliklerin geri beslemesinin galaksi dışı ölçeklerdeki önemini anlamalarına yardımcı oluyor.
Görsel: Image courtesy of J.A. Toalá, L. Sabin, M.A. Guerrero, G. Ramos-Larios, Y.-H. Chu, T. Liimets and ESA