Eta Carinae, Dünya’nın 10.000 ışık yılı çevresinde en parlak cisimdir. Ama bir yüzyıla yakın süre yıldızın var olduğundan bile emin değildik. Bu muamma, 19’uncu yüzyılın ortalarında yıldızın tuhaf, ani bir fışkırmasının, bu fışkırma Eta Carinae’yi güney gökyüzündeki en parlak yıldız yaptığı için (en azından güney yarım küredeki) gözlemciler tarafından kolayca görülen bir olayın sonucuydu. Fışkırmadan kısa süre sonra yıldızın parlaklığı düşmeye başladı ve yirmi yılda çıplak göz hassaslığının altına kadar sönükleşti. Bu sönükleşmenin, fışkırma sırasında Eta Carinae’den atılan dev bir bulut içindeki tozun oluşumundan kaynaklandığını biliyoruz. Yaklaşık bir yüzyıl sonra gözlemler, Eta Carinae insan gözü için fazla sönük olsa da yıldızın çevresindeki engelleyici çift kutuplu püskürüğün (ya da şimdiki adıyla iyi tanınan Cüce Nebula) içindeki sıcak tozdan dolayı kızılötesinde inanılmaz parlak olduğunu gösterdi. Toz, Cüce’nin merkezindeki aşırı parlak, sıcak yıldız sistemi tarafından ısıtılıyor; bu merkezi yıldızın muazzam morötesi radyasyonu toz tarafından engelleniyor, ama tozun ısınmasına ve kızılötesinde ışıldamasına yol açıyor. Bu nedenle, kızılötesi radyasyon miktarı, nebulanın merkezindeki 150 yıldan uzun süre önce püskürmüş olan gizli yıldızın parlaklığının bir ölçüsü. Bu yıldız son derece parlak, bir milyon Güneş’ten bile parlak olmalı. Yukarıdaki görsel, Hubble Uzay Teleskobu’ndan optik (beyaz) ve morötesi (mavi) görüntüyle Chandra X-ışın Gözlemevi’nden bir X-ışın görüntüsünün (mor) kompoziti. Morötesi görüntü, çift kutuplu Cüce Nebula’yı çevreleyen tüylü gibi bir şekli gösteriyor ve Cüce’nin bir miktar UV ışığın dışarı sızmasına izin veren delikleri olduğuna işaret ediyor. Bu ışık kaybı, Eta Carinae’nin daha önce tahmin edilenden daha bile parlak olduğu anlamına geliyor. X-ışın emisyonu, fışkırma sırasında yıldız tarafından dışarı atılan maddenin, çevrede önceden var olan gaz ve tozla çarpışmasıyla milyonlarca dereceye ısıtılan gaz tarafından üretiliyor. Ama yıldızın kendisi tarafından üretilen X-ışınlarının bir kısmı Cüce’deki gaz ve tozu delip geçiyor. Bu X-ışınları, Eta Carinae’nin tek bir yıldız değil, iki yıldız, sıradan, uzun periyodlu, fazlaca eliptik bir yörüngede birlikte duran bir çift dev yıldız olduğunu doğrudan gösteriyor.
Görsel: X-ışın: NASA/CXC; Optik: NASA/STScI