Dünya’dan 2,4 milyon kilometre uzaktaki yalnız hale yörüngesinde dönen Spektr-RG gözlemevi (Kısaca SRG), Güneş-Dünya L2 noktası etrafında (burada görev yapan ilk Rus gözlemevidir) gökyüzünde büyük daireler tarıyor. SRG, eROSITA ve ART-XC adlı iki teleskop taşıyor ve bu iki teleskop her altı ayda bütün X-ışın Evreni’ni haritalıyor. SRG yakın zamanda, 8 Aralık 2019’dan 10 Haziran 2020’ye kadar devam eden ilk tüm gökyüzü X-ışın taramasını bitirdi. ART-XC teleskobu, yüksek enerji X-ışın bandındaki (4-30 keV) en yüksek çözünürlüklü geniş alan görüntülerini sunuyor ve böylece X-ışın Evreni’ne devrimsel bir bakış sağlıyor. ART-XC’nin gözlediği yüksek enerji X-ışınları muazam miktarlarda tozu delip geçebildiği için, ART-XC daha düşük enerji bantlarında çalışan teleskoplardan gizlenen bilinmeyen cisimleri bulabilir. Yukarıdaki görsel, ART-XC tarafından 4-12 keV bandında elde edilen ilk tüm gökyüzü haritasını gösteriyor. ART-XC şimdiden, yaklaşık üçte ikisi Samanyolu içinde, geri kalanı da galaksimizin ötesinde olan 600 kadar cisim tespit etti. Görüntünün sol üstünde ve sağ altındaki parlak bölgeler, SRG’nin Güneş-Dünya hattı çevresindeki yörüngesi nedeniyle daha fazla pozlanan ekliptik kutupları. Tüm gökyüzü taraması önümüzdeki 3,5 yılda 7 kez daha tekrarlanacak ve daha bile sönük kaynakları tespit etmek için poz süresini arttırarak bilim insanlarının X-ışın gökyüzündeki değişimleri izlemesine imkan verecek. ART-XC’nin nihayetinde yaklaşık 10 bin sert X-ışın kaynağı bularak eşsiz bir aktif beslenen süperdev kara delikler ve diğer tuhaf cisimler sayımı sağlaması bekleniyor. ART-XC teleskobu Uzay Araştırma Enstitüsü (Moskova) ve Rusya Federasyonu Nükleer Merkezi (Sarov) tarafından geliştirildi. Aynaları ise NASA’nın Marshall Uzay Uçuş Merkezi tarafından üretildi.
Görsek & Referans: M. Pavlinsky; IKI