2018’de astronomlar tuhaf bir şey fark ettiler: GSN 069 adlı oldukça sıradan bir galaksideki süperdev kara delikten gelen X-ışın emisyonunun göründüğü kadarıyla düzenli parlaklaşması. Galaksi, her 9 saatte bir ilk olarak XMM-Newton X-ışın gözlemevi tarafından fark edilen kısa, yüksek genlikli X-ışın tepeleri gösterdi. XMM-Newton ve Chandra X-ışın Gözlemevi tarafından yapılan devam gözlemleri, bu düzenli X-ışın değişimlerini doğruladı. Bu değişimlerin bir örneği, 2019’un başlarında XMM-Newton tarafından görüldüğü şekliyle, GSN 069’un zamanına karşı X-ışın parlaklığını gösteren yukarıdaki görselde gösteriliyor. Bir galaksideki böyle kısa, keskin değişimler fazlaca sıra dışı ve araştırmacılar açısından bir bilmece. Bu tuhaf atımların cesur bir yorumu, gizemi aydınlatmış olabilir. Bu düzenli X-ışın zirveleri, talihsiz bir yıldızın bir süperdev kara deliğe fazla yaklaştığı ve yavaş yavaş parçalandığı garip bir tür kütle çekim bozulması olayından doğuyor olabilir. Ama gözlenen diğer bozulma olayları, yıldız kara delik tarafından yutulurken parlaklıkta GSN 069’dakiler gibi periyodik X-ışın yükselmeleri değil, düzensiz X-ışın yükselmeleri üretiyor. Astronomlar bu düzenli yükselmelerin, GSN 069’un merkezindeki süperdev kara deliğin çevresinde, 9 saatlik, fazlaca eliptik bir yörüngede bulunan düşük kütleli bir cüce yıldız tarafından üretildiğini düşünüyorlar. Bu durum yukarıda, beyaz cüceyi maksimum mesafesinde, kara deliğin çevresindeki birikmiş madde diskinin hemen ötesinde gösterecek şekilde tasvir ediliyor. Yörünge bu kadar eliptik olduğu için, yıldızla kara delik arasındaki uzaklık on kat kadar değişiyor ve yıldızla kara delik yakınlaştığında, kara deliğin muazzam kütle çekimi, beyaz cüce kara delikten yeterince uzaklaşıp birikim durana kadar kısa bir süre için beyaz cüceden madde koparıyor. Bu durum vahim görünse de bu küçük beyaz cüce için hala umut olabilir. Beyaz cücenin yörüngesinin detaylı analizi, yıldızın gittikçe kara delikten uzaklaşıp güvenli bir mesefaye geleceğini ve hayatta kalabileceğini gösteriyor.
Görsel: X-ışın: NASA/CXO/CSIC-INTA/G.Miniutti et al. (2019, Nature, Volume 573, p.381); İllüstrasyon: NASA/CXC/M. Weiss