Ana Sayfa Genel Nadir Bir Patlama mı?

Nadir Bir Patlama mı?

Yıldızlar kütleleri bakımından iki gruba ayrılırlar. Düşük kütleli yıldızlar Güneş’in birkaç katı ya da daha az kütleye sahipken büyük kütleli yıldızlar bu limitin üzerinde kütleye sahiptirler. Teori ve gözlem, kütleler arasına çizgi çeken bu sınırın altında ve üstünde yıldızların iç yapılarının oldukça farklı olduğunu gösteriyor. Düşük kütleli yıldızlar yüzeyin altında kaynıyorlar ve sıcak bir ocağın üstündeki bir çaydanlık suya benzer şekilde sıcak iç bölgelerden akışkanın kabarma hareketleriyle daha soğuk dış bölgelere enerji aktarıyorlar. Ama (çaydanlıktaki suyun aksine) yıldızlar, içerisinde pozitif ve negatif yüklerin artık nötr atomlarda birbirine bağlanmadığı bir iyonize gaz plazmasından oluşur. Plazmanın yüklü parçacıklarının organize dolaşımı yıldızın dönüşüyle bir araya geldiğinde bir “dinamo” işlemiyle güçlü, istikrarsız manyetik alanlar oluştururlar. Bu alanlar çok fazla şiddetlenebilir ve kozmik ışınlar ve sert X-ışın emisyonu üreten güçlü yıldız patlamaları formunda ani elektromanyetik enerji ve yıldız maddesi püskürmeleri meydana getirebilirler. Diğer yandan büyük kütleli yıldızlar yüzeylerinin altında plazmanın bu kaynama hareketlerini göstermezler ve genel olarak yıldız dinamoları etkisiz, manyetik alanları çoğunlukla zayıftır. Bu dev yıldızlar genel olarak düşük kütleli yıldızlarda görülen elektromanyetik patlama etkinliğine sahip değillerdir. Ancak bilim insanlarını şaşırtacak şekilde nispeten güçlü manyetik alanlara sahip gibi görünen yüksek kütleli bazı yıldızlar da var. Ama bu “manyetik” dev yıldızlar bile Güneş benzeri düşük kütleli yıldızlarda görülen şiddetli türde patlama emisyonunu gösterecek şekilde gözlenememişti. Şimdiye kadar. Rho Ophiuchi A adlı genç bir dev yıldızın X-ışın emisyonunun XMM-Newton X-ışın uydu gözlemeviyle yapılan yeni gözlemleri ilk kez yüksek kütleli bir yıldızda bir yıldız patlamasının kanıtlarını gösterdi. Rho Oph A yukarıda gösterilen XMM-Newton X-ışın görüntüsünün merkezindeki parlak kaynak (diğer kaynaklar çoğunlukla Rho Ophiuchus birlikteliğinin diğer üyeleri). Neredeyse 40 saatlik bir gözlem sırasında XMM-Newton, X-ışın emisyonunun normaldeki X-ışın parlaklığının küpünden daha fazla parladığını gördü. Bu sırada yalnızca parlaklık artmadı, emisyonun sıcaklığı da düşük kütleli yıldızlardaki patlamalara benzer bir davranışla artış gösterdi. Bu ani parlaklaşma, Rho Oph A’nın yüzeyindeki uzun süreçli, fazlaca manyetize olmuş sıcak bir lekedeki bir patlamaya dayandırıldı. Alternatif bir açıklama, patlamanın Rho Oph A’ya yörüngesel olarak kilitli, daha düşük kütleli, aksi halde gizli bir yoldaş yıldızdan kaynaklanmış olması da pek muhtemel değil ancak şu an için elenemiyor.

Görsel & Referans: ESA/XMM-Newton; I. Pillitteri (INAFÐOsservatorio Astronomico di Palermo)

YORUM YOK

Yorumunuzu yazabilirsinizCevabı iptal et

Exit mobile version