Şubat 24, Samanyolu’nun uydu galaksilerinden biri olan Büyük Macellan Bulutu’ndaki (LMC) dev bir mavi yıldızın, Sanduleak – 69 202’nin patlamasının otuzuncu yıldönümüydü. Patlama o yılın ilk süpernovasıydı ve olaya bu nedenle SN 1987a adı verildi. Bu, dört yüz yıldan uzun süre içerisinde gerçekleşen en yakın süpernova patlamasıydı, çıplak gözle kolayca görülebiliyordu ve astronominin modern çağının ilk yerel süpernovasıydı. Astronomlar ilk kez bir süpernovanın kesin detaylarını büyük yer temelli teleskoplarla birlikte uydu gözlemevleriyle de araştırma fırsatını yakaladılar. İlk fark edilenler, öncülün, yani patlamayla birlikte aydınlanan üç halkanın mavi rengi ve merkezde kompakt bir cismin tespit edilmemesi, özellikle şok ediciydi. 1987’den bu yana süpernova LMC’yi görebilen neredeyse bütün yer merkezli ve uydu gözlemevleri tarafından gözlendi. Uzay temelli gözlemler ilk olarak Sovyetler Birliği’nin Astron gözlemevi ve Uluslararası Morötesi Kaşifi tarafından morötesinde, hemen arkasından da (1990 yılında yeni fırlatılan) Hubble Uzay Teleskobu tarafından optik ve UV’de yapıldı. Yüksek enerji emisyonu (yine 1990 yılında fırlatılan) ROSAT tarafından X-ışın bölgesinde ve o zamandan beri Chandra X-ışın Gözlemevi ve XMM-Newton gibi büyük uydu gözlemevleriyle ve INTEGRAL, Fermi Gama-ışın Uzay Teleskobu ve NuSTAR kullanılarak sert X-ışınlarında ve Gama-ışınlarında gözlendi. Patlama, patlamadan gelen ışık görülmeden birkaç saat önce, patlayan yıldızın çok içlerinde üretilen bir nötrino fışkırmasını gören Dünya’daki nötrino detektörleri tarafından bile tespit edildi. Bu görsel, bebek süpernova kalıntısının Chandra X-ışın fotoğrafı, HST optik fotoğrafı ve yerden ALMA gözlemevi tarafından çekilmiş milimetre dalga boyunda fotoğrafından oluşan 30. yıldönümü kompozit fotoğrafı. X-ışınlarında ve optik bölgede görülen halka benzeri emisyon, patlamadan yayılan ışık ve madde öncül yıldızdan geçmişinde bir zaman atılan önceden var olan maddeye çarptığında ortaya çıkıyor. SN 1987a üzerinde devam eden çalışmalar astronomlara bir süpernova kalıntısının evrimini gerçek zamanlı izlemek için eşsiz bir fırsat sunuyor ve süpernovaların ev sahibi galaksilerini yaşam için gerekli olan kimyasal elementler açısından nasıl zenginleştirdiklerine dair anlayışımızı ilerletiyor.
Görsel&Referans: X-ışın: NASA/CXC/SAO/PSU/K.Frank et al.; Optik: NASA/STScI; Millimetre: ESO/NAOJ/NRAO/ALMA