Bir ışık dalgasını bir tel üzerindeki dalga gibi düşünürseniz, dalgayı üç özellikle karakterize edebilirsiniz. Bunlardan ilki dalganın dalga boyu, yani bir tepenin diğerine olan uzaklığıdır. İkincisi genlik, her dalga tepesinin yüksekliğidir. Üçüncüsü ise dalganın polarizasyonu, yani dalganın salınımının düzlemidir. X-ışın enerjilerinde, kozmik kaynaklar tarafından üretilen X-ışın radyasyonunun genliğini ve dalga boyunu belirlemek için akıllıca yöntemler geliştirildi. X-ışın radyasyonunun polarizasyonunu belirlemek ise bundan bile daha akıllıca teknikler gerektiren daha zor bir görev. Bunun sebeplerinden bir tanesi, radyasyonun genelde farklı yönelimlerdeki dalgaların bir karışımı olması ve bunun sonucu olarak dalgaların toplam net polarizasyonunun küçük olması. Başka bir sebep de daha düşük enerji ışığında işe yarayan basit tekniklerin kısacası yüksek enerji X-ışınlarında çalışmıyor olması. Yine de büyüyen kara delikler ve nötron yıldızları gibi kaynaklardan yayılan polarize X-ışınlarının seviyelerinin belirlenmesi, bu gizemli cisimlere yakın çevrelerin doğası hakkında aksi halde ulaşılamayacak bilgiler sağlıyor. NASA yakın zamanda yeni bir X-ışın uzay gözlemevinin, çok çeşitli X-ışını yayınlayan kozmik cisimlerin X-ışını polarizasyonlarının seviyesini belirleyecek ilk uzay teleskobu olan Görüntüleyici X-ışın Polarimetre Kaşifi, yani IXPE’nin seçildiğini duyurdu. IXPE detektörleri tarafından gözlenen bir X-ışını, fotoelektrik etkiyle bir elektron üretiyor; IXPE detektörleri yayınlanan fotoelektronların gelen X-ışın fotonunun polarizasyonuyla ilişkili olan doğrultusunu takip edebiliyor. IXPE’nin 2020’de fırlatılması bekleniyor.
Görsel: NASA