Kökenlerinden, bir galaksinin merkezindeki süperdev kara delikten binlerce, hatta milyonlarca ışık yılı boyunca uzayan dar, yüksek enerjili atomaltı parçacıklar ve radyasyon hüzmelerinin, yani radyo jetlerinin pek çok güzel görüntüsünü gördük. Bu jetlerin kara delik, onu çevreleyen devasa bir diskten aktif şekilde madde birikimi yaptığı için üretildiği düşünülüyor. Peki bu dar, muazzam uzunlukta ve son derece güçlü aşırı hızlı radyo jetleri nasıl faaliyete geçiyor? TXS 2116-077 adı verilen gözlerden uzak bir cismin yeni gözlemleri buna dair önemli bir ipucu veriyor. TXS 2116-077, (çoğu galaksi gibi) merkezinde bir süperdev kara delik barındıran, yaklaşık 4,3 milyar ışık yılı uzaktaki bir spiral galaksi. Yaklaşık bir milyar yıl önce başladığı düşünülen bir çarpışmada, 40.000 ışık yılı uzaktaki bir komşu galaksi ona çarpıyor. Radyo, X-ışın ve gama-ışın gözlemleri, TXS 2116-077’nin merkezinde yalnızca 15.000 yıl yaşında gibi duran, yeni oluşmuş bir radyo jetinin olduğunu gösteriyor. Astronomlar, bu iki galaksinin çarpışmasının, büyük miktarlarda gaz ve tozu TXS 2116-077’nin merkezindeki kara deliğin ağzına iterek bu genç jeti doğrudan oluşturduğunu düşünüyorlar. Yukarıdaki görsel, TXS 2116-077 (sağda) ve onunla çarpışan galaksinin (solda) Hawaii’deki Maunakea’da bulunan 8,2 metre çaplı Subaru Teleskobu’yla elde edilen sahte renkli kızılötesi görüntüsü. Chandra X-ışın Gözlemevi’yle yapılan bir gözlemden X-ışın konturları, TXS 2116-077’deki merkezi süperdev kara deliğin konumunu gösterirken Jansky Çok Büyük Dizisi’yle yapılan radyo gözlemleri, bu süperdev kara delikten doğan genç ve küçük bir radyo jetini gösteriyor. Bu, iki galaksinin birleşmesiyle bir radyo jetinin oluşumunun ilk ilişkilendirilmesi. Bu da tüm radyo jetlerinin galaksiler arasındaki birleşmelerin sonucu olduğu anlamına gelebilir.
Görsel: V. Paliya et al. (2020, The Astrophysical Journal Vol. 892, pg. 133)