Ana Sayfa Genel Eta Carinae: Bir Yıldız Rüzgarı Hikayesi

Eta Carinae: Bir Yıldız Rüzgarı Hikayesi

Eta Carinae yıldız sistemi, yaklaşık 10.000 ışık yılı içindeki en büyük ve parlak cisimdir. Kızılötesi ve X-ışın emisyonunda görülen periyodik değişimlere dayanarak Eta Carinae’nin, içinde Güneş’in 30 katı kadar kütleye sahip çok büyük bir yıldızın Galaksimizdeki en büyük yıldızlardan birisinin çevresinde döndüğü bir çift sistemi olduğunu biliyoruz. Bu dev yıldız, Eta Carinae A, neredeyse bir süpernova kadar kuvvetli bir olayda, en belirgin şekilde on dokuzuncu yüzyılın ortalarında fışkırdı ve bu patlamanın kalıntıları, yıldız sistemini çevreleyen ve onu doğrudan görmemize engel olan, Homunculus adlı bipolar, tozlu, dev nebula şeklinde görülebiliyor. Eta Carinae A, 100 adet Güneş’e yakın kütle içeriyor ve bu yüzden de yıldız o kadar çok radyasyon üretiyor ki tam anlamıyla kendini parçalıyor. Madde Eta Carinae A’dan kalın ve yavaş bir yıldız rüzgarı formunda uzaklaşıyor. Bu rüzgar o kadar yoğun ki yıldız yalnızca 1000 yılda Güneş kadar kütle kaybediyor. Yoldaş yıldız da aşırı derecede parlak ve Eta Carinae A’nın rüzgarına çarpıp yoldaşın etrafında çok sıcak gazdan meydana gelen koni şeklinde bir rüzgar şoku oluşturan daha zayıf bir rüzgara sahip. Yıldızlar birbirleri etrafında döndükçe bu şok dalgasının X-ışın emisyonu değişiyor gibi görünüyor. Gözlenen X-ışın emisyonundaki değişimler, iki yıldızın yörüngesini anlamamızı ve yıldızların kendileri hakkındaki önemli fiziksel özellikleri elde etmemizi sağlıyor (elbette yoldaş yıldız kendini en iyi bu X-ışın sayesinde bilinir kılıyor). Sol üstteki video, iki yıldız birbirleri etrafında dönerken çarpışan rüzgar şokunun şeklindeki ve konumundaki değişimin 3D simülasyonunun bir kısmını gösteriyor. Yörünge aşırı şekilde eksantrik olduğundan büyük değişiklikler belirgin, bu nedenle de yıldızların ayrıklığı yaklaşık 10 kat kadar değişim gösteriyor. Diğer paneller, yıldızlar dönerken X-ışın yayınlayan gazın şekli ve hızının detaylarını gösteriyor. Eta Carinae sistemi 5,5 yıllık bir yörünge periyoduna sahip ve bu ay yıldızlar, yoldaş birincil devin arkasından geçerken X-ışın emisyonunun kaybolduğu en yakın konumdan geçiyorlar.

Görsel & Referans: Film: Christopher M. P. Russell (Pontificia Universidad Católica de Chile); Küçük Resim: T. Madura & NASA/GSFC

Yorumunuzu yazabilirsiniz