Ana Sayfa Genel İlk Patlamayı Yakalamak

İlk Patlamayı Yakalamak

Gama-ışın patlamalarının (GRB) doğasının tamamen muamma olduğu bir zaman vardı. Bu büyük oranda Gama-ışın gözlemevlerinin bu patlamaları sönükleşmelerinden önceki anlarda bulmakta zorluk çekmelerinden kaynaklanıyordu. X-ışın, morötesi ve optik teleskoplarla tespit, bir GRB’yi muhtemelen bulabilir ve emisyonun kaynağını tanımlayabilirdi. Ama on yıllar boyunca hiç kimse GRB’lerin herhangi bir düşük enerji radyasyonu yayınlayıp yayınlamadığından bile emin değildi ve yapsalar bile, kısa süreli patlamayı eş zamanlı olarak Gama-ışın ve X-ışın teleskoplarıyla yakalamak, iki bağımsız gözlemevi arasında zorlu bir eşgüdüm gerektirirdi. Atılım İtalya-Hollanda yapımı X-ışın uydusu BeppoSAX tarafından yapıldı. BeppoSAX üzerinde sofistike bir X-ışın teleskobuyla birlikte bir Gama-ışın patlaması monitörü taşıyordu. 28 Şubat 1997’de bir Gama-ışın patlaması, Roma, Nuova Telespazio’daki Bilimsel Operasyonlar Merkezi’nde, bir İtalyan/Hollandalı bilim insanları ekibi tarafından eş zamanlı olarak BeppoSAX Gama Işın Patlaması Monitörü ve Geniş Alan X-ışın Kameraları ile keşfedildi. Uydunun üzerindeki Gama-ışın patlaması detektöründen sorumlu olan İtalyan bilim insanları, Görev Bilim İnsanı ve Görev Yöneticisi’yle çalışarak hızlıca uydu gözlemlerini tekrar planladılar. Yalnızca 8 saat içinde operasyon ekibi yüksek çözünürlüklü X-ışın teleskoplarını (Düşük Enerji Toplayıcı Spektrometre ve Orta Enerji Toplayıcı Spektrometre) Gama-ışın patlamasına doğrultmayı başardılar. Sonuç olarak, takımyıldız Orion’da, bilinmeyen bir X-ışın kaynağı keşfedildi ve yeri saptandı. Yaklaşık 2 gün sonra ikinci bir devam gözlemi dar alan cihazlarıyla gerçekleştirildi. Bu ikinci gözlem kaynağın yaklaşık 20 kat sönükleştiğini gösterdi ve bu geçici X-ışın kaynağıyla geçici Gama-ışın kaynağının tek ve aynı olduğunu doğruladı. İki devam gözlemi sırasında alınan BeppoSAX X-ışın görselleri yukarıdaki görselde yer alıyor. Bu X-ışın gözlemleri ile devamındaki radyo ve optik gözlemleri bu Gama-ışın patlaması kaynağının yıldız oluşturan bir galaksiden geldiğini ortaya çıkardı ve ilk kez Gama-ışın patlamalarının Samanyolu’nun ötesindeki aşırı güçlü patlamalar olduğunu gösterdi.

Görsel & Referans: BeppoSAX Science Data Center (SDC) ve Agenzia Spaziale Italiana (ASI)

Yorumunuzu yazabilirsiniz