Güney takımyıldızı Tukan’daki (Tucana) küresel küme 47 Tucanae, yalnızca 60 ışık yılı yarıçaplı bir topa sıkışmış neredeyse bir milyon yıldızdan oluşan devasa bir gruptur. Bu kümede hızla dönen nötron yıldızları ve aşırıyoğun cismin kütle çekimsel olarak bağlı yoldaşından madde kopardığı birikim sistemleri dahil bir dizi tuhaf cisim saklanıyor. 47 Tuc’taki garip cisimlerin belki de en sıradışı olanı, 47 Tuc X9 olarak adlandırılan bir X-ışını yayınlayan cisim. Bu cisim bir X-ışın kaynağı olarak ilk kez 2001’de tanımlandı ve ilk başta, normal düşük kütleli yoldaş yıldızından madde koparan bir beyaz cücenin oluşturduğu yaygın görülen tipte düşük kütleli bir X-ışın çifti olduğu düşünülüyordu. Ancak bunun arkasından 47 Tuc’un Avustralya Teleskop Ulusal Tesisi’yle (ATNF) yapılan gözlemleri radyo emisyonunun bir beyaz cüce sistemine göre alışılmadık şekilde kuvvetli, ama biriktiren kara delikler tarafından üretilen radyo emisyonuna benzer olduğunu gösterdi. Radyo ve X-ışın emisyonu, donör yıldızın normal düşük kütleli bir yıldız değil, bunun yerine kompakt, aşırıyoğun bir beyaz cüce yıldız olduğu izlenimini uyandırdı ve araştırmacılar beyaz cüce yoldaşın kara delik yörüngesinde yalnızca yarım saatlik bir periyotla döneceğini öngördüler. Chandra X-ışın Gözlemevi’nin üstün uzamsal çözünürlüğünü kullanan astronomlar, 47 Tuc X9’un X-ışın emisyonundaki değişimi yakındaki diğer küme kaynaklarından bağımsız olarak belirlemeyi başardılar. X9’un X-ışın emisyonunun, radyo çalışmasında öngörülenle neredeyse aynı şekilde, 28 dakikalık bir periyotla değişim gösterdiğini buldular. Chandra verileri sistemde aynı zamanda, bazı beyaz cücelerin kompozisyonuyla uyumlu olan fazlalık oksijeni gösterdi. Apaçık görülüyor ki 47 Tuc X9 bir kara deliğin bir aşırıyoğun beyaz cüceden madde çektiği bir sistem. Kısa yörünge periyodu X9’daki beyaz cüceyi, bir kara deliğe şu ana kadar belirlenen en yakın yıldız yapıyor.
Görsel & Referans: X-ışın: NASA/CXC/University of Alberta/A. Bahramian et al.; İllüstrasyon: NASA/CXC/M. Weiss