Ana Sayfa Genel Rüzgarda Dönmek

Rüzgarda Dönmek

Hızla dönen manyetize nötron yıldızları radyo, optik, X-ışını ya da gama ışını radyasyonu atımları oluşturabilir. Radyo ve X-ışın atımları, nötron yıldızı döndükçe uzayda salınan manyetik kutupların yakınlarındaki dar parçacık hüzmeleri tarafından üretilir. Ancak devasa süpernova patlamalarıyla üretilen nötron yıldızları aynı zamanda süpersonik hızlarda kendi ev sahibi galaksilerinin içerisinde de uçmaktalar. Uzay boşluğunda ilerledikçe nötron yıldızı tarafından üretilen yüksek enerji parçacıkları rüzgarı, ev sahibi galaksinin gazlarıyla çarpışır ve Yer’deki süpersonik bir jetin uçuşu sırasında üretilen sonik patlamaya benzer bir yay şok dalgası (plazmanın süpersonikten subsonik hızlara inmesi) meydana getirir. Chandra X-ışın Gözlemevi’yle yapılan çok derin gözlemleri kullanan bilim insanları yakın zamanda, bir tanesi Geminga (Milan’ın Lombard diyalektinde “orada değil” anlamına gelen bir kelime), diğeri ise daha sıkıcı bir şekilde B0355+54 olarak adlandırılan yakınlardaki iki pulsarda bu şok dalgalarını çözümlemeyi başardılar. Bu iki pulsarın etrafındaki (görselin üst sırasında da görülebilen) yay şok dalgalarının Chandra X-ışın gözlemleri birbirlerinden oldukça farklı gibi görünüyor. Ancak astronomlar her iki pulsardaki rüzgarın da çözümlenen yapılarının oldukça benzer olduğunu ama görselin ikinci sırasındaki illüstrasyonlarda da gösterildiği gibi pulsarların bizim bakış açımıza göre yönelimleri nedeniyle farklı göründüklerini düşünüyor. Geminga göz önüne alındığında dönüş ve manyetik kutuplar bizim bakış açımıza göre neredeyse dikine duruyor, bu da pulsar jetleri yıldızlararası ortam tarafından geriye doğru süpürüldükçe dev kavisler meydana getiriyor. B0355+54’te ise pulsar jetleri boyunca aşağı doğru bakıyoruz, bu nedenle Geminga’da gördüğümüz uzamış kavisler burada bizim açımızdan görünmez hale geliyor ve pulsar rüzgarları daha kompakt, pulsarın arkasından uzanan bir kuyruk gibi görünüyor. Geminga’da da pulsarın arkasında, ekvatorun yakınlarındaki ezilmiş bir torusun kanıtı olabilecek, ya da belki de Dünya’nın manyetik kuyruğunda (magnetotail) görülen yüksek enerji emisyonu tipini temsil eden bir kuyruk görülüyor.

Görsel: X-ışın: NASA/CXC/PSU/B.Posselt et al; Kızılötesi: NASA/JPL-Caltech; İllüstrasyon: Nahks Trehnl