Ana Sayfa Genel Cüce Mikromerceği

Cüce Mikromerceği

Einstein’in tarif ettiği gibi kütle uzayzamanı büker. Bu bükülmenin gözlenebilir etkisi, ışık ışınlarının büyük kütlelerin çevresinde eğrilen yoludur. Işığın kütleyle bu eğrilmesi, arkaplandaki yıldızın ışığının ön plandaki cismin varlığıyla büyütüldüğü ve parlaklaştığı doğal bir mercek üretir. Eğer iki cisim ortak bir ağırlık merkezi çevresinde dönüyorsa, arkaplanda kalan cismin parlaklığı ön plandaki yıldız bu cisimle gözlemci arasına girdiğinde oluşan mercek etkisi nedeniyle geçici olarak artar. Işığın bükülmesi kütleye bağlı olduğu için yıldızlar ve gezegenler gibi “düşük kütleli” cisimler tarafından meydana getirilen ışık bükülmesi küçüktür ve astronomlar yıldız sistemlerindeki bu etkiye “mikromercekleme” (microlensing) adı verirler. Yıldızların parlaklığında mikromerceklemeden kaynaklı ani değişimler, astronomlara bir yıldızın başka türlü görülmeyen düşük kütleli bir yoldaşının (belki de bir gezegen) bulunduğunun sinyalini verebilir. Yukarıdaki görsel, nispeten sıradan bir yıldızın OGLE, Optik Kütleçekimsel Mercekleme Deneyi (yer teleskoplarını kullanarak mikromercekleme olgusunu incelemek üzere yürütülen uzun süreçli bir proje) ve Swift uzay teleskobu üzerindeki optik teleskop ve Spitzer Uzay Teleskobu ile uzayı kullanarak elde edilen bir gözlemler sürecini özetliyor. Soldaki çizim yıldızın parlaklığındaki mikromerceklemeden kaynaklı artışının OGLE (gri çemberler), Swift (mavi karolar) ve Spitzer (kırmızı çemberler) tarafından görülüşünü gösteriyor. Spitzer’in Dünya’yı takip eden yörüngesinin (sağdaki şematikte gösterildiği gibi) uzaklığı, ona mikromerceklemenin OGLE ve (olayı Dünya yakınından takip eden) Swift gözlemevlerine kıyasla daha farklı bir görüntüsünü sunuyor ve Spitzer parlaklık değişimlerinde Swift ve OGLE gözlemlerine kıyasla görülen farklılığı meydana getiriyor. OGLE, Swift ve Spitzer tarafından görülen parlaklık değişimlerini ve aralarındaki farkları analiz eden astronomlar kütleçekimsel merceklemeyi meydana getiren ön plandaki cismin kütlesini belirleyebildiler. Bu gözlemler gösterdi ki mercekleyen cisim (merkezdeki illüstrasyonda gösterildiği gibi) nadir görülen bir “kahverengi cüce”; merkezi termonükleer yangınlarını başlatacak kadar kütleye sahip olmayan hatalı bir yıldız.

Görsel: NASA/JPL-Caltech