Ana Sayfa Genel Şaşırtan Patlama

Şaşırtan Patlama

Centaurus A'daki garip fışkırma kaynağı

X-ışını gökyüzü çok büyük değişkenlik tarafından karakterize edilir. Bazı kaynaklar yanıp sönerken diğerleri hiddetli ve aceleci bir şekilde, çokça dikkat çeken ekstrem fışkırmalarla patlar. Ama üç üniversite öğrencisi tarafından tespit edilen X-ışını fışkırmaları astronomları oldukça şaşırttı. Alışılmadık derecede değişken X-ışını emisyonları gösteren kaynaklar arayan bu öğrenciler, Chandra X-ışını Gözlemevi tarafından son 16 yılda elde edilmiş X-ışını gözlemleri arşivini araştırdılar. Dış eliptik galaksiler NGC 4636 ve Centaurus A olarak da bilinen radyo galaksi NGC 5128’le ilişkili gibi görünen özellikle değişken iki kaynak buldular. Yukarıdaki görsel Cen A’nın bir X-ışını görseli ve değişken kaynak kutucuğun içerisinde görünüyor. Altta sıralanmış olan görseller kaynağın değişkenliğini gösteriyor. Bu iki kaynak X-ışını üretimlerini yaklaşık bir dakika içinde 100 kattan daha fazla arttırdılar ve nadir görülen “aşırı parlak X-ışını kaynağı” (ULX) sınıfına dahil oldular. Ama X-ışını üretimini  bu kadar kısa sürede kendini yok etmeden bu kadar arttırabildiği bilinen cisim sayısı çok az olduğu için bu kaynaklar ULX’ler için bile aşırıya kaçıyor. Genç, aşırı derecede manyetize olmuş nötron yıldızları, bilinen adıyla magnetarlar bu kadar hızlı, parlak X-ışını parlamaları gösterebilir ama bu iki gizemli kaynak çok daha yaşlı yıldız türleriyle ilgili gibi görünüyor. Başka bir alternatif de özellikle büyük miktarda maddenin bir kara delik tarafından yutuluyor olması olabilir. Astronomlar cevapları arıyorlar ve bu kaynakların tekrar fışkırmasını ya da benzer ortamlarda başka kaynakların bulunabilmesini umuyorlar.

Referans: NASA/CXC/UA/J.Irwin et al.