Ana Sayfa Genel Plüton’daki Değiş Tokuş

Plüton’daki Değiş Tokuş

Bir yıldan biraz daha uzun bir süre önce New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay aracı cüce gezegen Plüton’un ilk yakın çekim görüntülerini sağlamıştı. Bu görüntüler, katı azot buzulları, su buzundan meydana gelen yüzer dağlar, ateş değil buz püskürten 4,000 metrelik bir volkan, üzerinde organik maddelerden oluşmuş garip kırmızı bir nokta bulunduran uydusu ve en önemlisi, donmuş azot, karbonmonoksit ve metan karışımından oluşmuş büyük, kalp şeklinde bir düzlük, Tombaugh Regio ile şaşırtıcı şekilde aktif, donmuş bir dünya ortaya çıkardı. New Horizons şimdi, Güneş Sistemi’ni çevreleyen bir kuyruklu yıldızlar ve cüce gezegenler bulutu olan Kuiper Kuşağı’nda bulunan uzak bir nesneyle 1 Ocak 2019’da gerçekleşecek olan randevusuna doğru hızla ilerliyor. Ama Plüton’un sürprizleri bitmiyor. Chandra X-ışını Gözlemevi’yle yapılan yeni bir gözlemle birlikte, ilk kez bu donmuş dünyadan yayılan kuvvetli X-ışını radyasyonu tespit edildi. Görselde solda, Plüton’un New Horizons’ın yakın geçişi sırasında çekilmiş çok güzel bir fotoğrafı, sağda ise Chandra’nın elde ettiği X-ışını görüntüsü bulunuyor. (Chandra Plüton’dan çok uzakta, Dünya’nın yörüngesinde bulunduğu için Plüton’un X-ışını emisyonunun özelliklerine dair detaylı görüntüler elde edemiyor). Bu kadar soğuk bir nesnenin, genellikle milyonlarca derecelik sıcak gazlarla ilişkilendirilen X-ışınları yayması şaşırtıcı gelebilir. Ama kuyruklu yıldızlar gibi soğuk cisimlerin de X-ışınları üretebildikleri astronomlar tarafından uzun süredir biliniyor. Bu X-ışınları, Güneş rüzgarlarındaki enerji yüklü parçacıklarla kuyruklu yıldız ya da gezegenin atmosferindeki soğuk atomlar arasındaki etkileşimden meydana geliyor. Bu X-ışınları “yük alışverişi” adı verilen bir işlemde oluşuyor. Güneş rüzgarı ve Plüton’un ince atmosferinin çarpışmaları sırasında, elektronlar atmosferik atomlar ve Güneş rüzgarındaki iyonlar arasında değiş tokuş edilebilir ve bu elektronlar daha düşük enerji düzeylerine geçtikçe X-ışını fotonları yayınlanır. Yine de Güneş rüzgarının bu mesafede ne kadar zayıf olduğu düşünüldüğünde Plüton’un X-ışını parlaklığı astronomları şaşırtıyor. Plüton’a dair pek çok gizem hala açığa çıkarılmayı bekliyor.

Görsel: X-ışınımı: NASA/CXC/JHUAPL/R.McNutt et al; Optik: NASA/JHUAPL