Ana Sayfa Genel Tip 1a Tetikleyici

Tip 1a Tetikleyici

Tip 1a süpernovalar bir beyaz cücenin (Güneş benzeri gezegenler nükleer yakıtlarını tükettikten sonra geriye kalan tükenmiş yıldız çekirdeği) ani termonükleer patlaması sonucu meydana gelirler Beyaz cüceler küçük, yaklaşık olarak Dünya büyüklüğündedirler ama neredeyse Güneş kadar kütleye sahiptirler ve bu nedenle inanılmaz şekilde yoğundurlar. Beyaz cücelerin bileşimi genel olarak neredeyse tamamen karbondan oluşur (bu nedenle gezegen büyüklüğünde elmaslar olarak da düşünülebilirler).  Karbon bu derece uç yoğunluklarda potansiyel olarak patlayıcı olduğu için beyaz cüceler oldukça kararsızdır. Eğer beyaz cüce yeterli kütle kazanabilirse, karbon tutuşabilir ve beyaz cücenin tamamını saniyeler içinde yok eder. Patlayan beyaz cüceler standart miktarda enerji saldığı ve kendilerini kozmik mesafeleri ölçmekte işe yarar hale getirdiği için astronomlar gerçekte bunun iyi bir şey olduğunu düşünüyor. Bu beyaz cüce süpernovalarının gözlemlerini kullanan astronomlar, “Karanlık Enerji” olarak adlandırılan ve Evren’in genişleme hızının artmasına sebep olan, belki de Evren’deki en gizemli olaylardan birini keşfettiler.  Ama beyaz cücenin patlamasına en başta ne sebep oluyor? Bu tartışmalı bir konu. Bir beyaz cüce eşlik eden normal bir yıldızdan madde çekebilir ve beyaz cücenin patlamasına neden olmaya yetecek kadar madde biriktirebilir. Buna rakip başka bir model ise, bu beyaz cüce patlamalarının hepsi değilse bile çoğunun iki beyaz cücenin birleşmesi sonucu oluştuğunu öne sürüyor. Farklı mekanizmalar Tip 1a süpernovası üzerine kurulu uzaklık belirlemelerimizi etkilediğinden, bu iki mekanizmadan hangisinin baskın olduğuna karar vermek önemli. Astronomlar, süpernovanın ürettiği patlama dalgası kalıntısını incelemenin, süpernova patlamasını en başta hangi mekanizmanın yarattığını anlamaya yardımcı olacağını gösterdiler.  Görsel, yakın zamanda Samanyolu’nda meydana gelmiş olan Tip 1a süpernovasının Chandra X-ışın Gözlemevi tarafından elde edilmiş bir X-ışını görüntüsü. X-ışını verileriyle “Çok Büyük Sıra” (Very Large Array)ile elde edilen radyo verilerini karşılaştıran astronomlar, bu patlamanın çok büyük olasılıkla iki beyaz cücenin birleşmesi sonucu meydana geldiğini gösterdiler.

Görsel: NASA/CXC/CfA/S.Chakraborti et al.