Yıllık Arşiv: 2015

Genel Görelilik Teorisi’nin, Einstein’ın yüzüncü yıldönümü kutlaması bu sene olan kütle çekim teorisinin, akıl almaz bir çıkarımı, maddenin uzay zamanı eğrilttiğidir. Güneş’in muazzam kütlesi tarafından meydana getirilen uzay zaman eğrilmesi, Merkür gezegeninin tuhaf hareketinden ve klasik, Dünya’yı sarsan bir...

Çok nadiren yaklaşık 10 veya daha fazla güneş kütleli yıldızlar üretilir. Bu kadar büyük kütleli yıldızlar nadir olduklarından ve en yakında olanı Dünya’dan yüzlerce ışık yılı uzakta olduğu için oldukça gizemli cisimlerdir. Bu dev yıldızlar o kadar parlak ve...

0.8’den 8.0’a kadar Güneş kütlesine sahip olan yıldızlar ömürlerini, gezegenimsi nebulalar olarak bilinen olağanüstü cisimler olarak sona erdirirler. Bu nebulaların bildiğimiz gezegenlerle hiçbir ilgisi bulunmuyor; isim, gezegenlerin mütevazı boyutlu teleskoplardan bakıldığında görülen şekilleriyle olan üstünkörü benzerlikten kaynaklanıyor. Gezegenimsi nebulalar...

Galaksi kümeleri, şimdiye kadar tanımlanan kütle çekimle bağlı en büyük cisimler arasındadır. Bu muazzam cisimler (“kozmik ağımızın” yapı taşları), gizemli karanlık maddenin çekimiyle bir arada tutulur. Bu yapılar karanlık maddenin yanında, onun aksine rahatsız edildiğinde elektromanyetik dalgalar yayınlayan ve...

Güneş benzeri yıldızlardan gelen X-ışınları, yıldızı ve manyetik alanını oluşturan ve yıldızın dönüş hızına bağlı olan, sıcak, iyonize gazın (ya da plazma) kompleks hareketinin etkileşimiyle meydana gelir. Genç yıldızların hızlı döndükleri, kuvvetli manyetik alanlara sahip oldukları ve çok miktarlarda...

PSR B1259-63, hızla dönen aşırı yoğun, fazlaca manyetize bir nötron yıldızının, bir pulsarın, Güneş’ten yaklaşık 30 kat daha ağır bir yıldızın çevresinde döndüğü sıra dışı bir çift sistemi. Bir zaman (belki birkaç yüz bin yıl önce), bu sistem büyük...

Bir resim, bin kelimeye bedel; bilim insanları içinse bir resim bazen bin makaleye bedel. Görüntü almak, astronomların elektromanyetik radyasyon yayınlayan bölgelerin uzamsal dağılımını belirlemelerini sağlıyor, bu da o radyasyonun kaynağını tanımlamaya yardımcı oluyor. Işığın bir renkte (ya da dalga...

Çok büyük yıldızların (Güneş’ten yaklaşık 20 kat daha ağır olanlar) evriminde, bu yıldızların yaşamlarının farklı aşamalarında kaybettikleri madde miktarı oldukça etkilidir. Bu yıldızlar o kadar parlak ve sıcaklar ki; ürettikleri radyasyon, yıldızın yüzeyini tamamen gizleyebilecek kadar güçlü ve kalın...

Samanyolu’nun yoldaş galaksisi Büyük Macellan Bulutu’nda tuhaf bir nebula yer alıyor. N49 olarak bilinen nebula, dev bir yıldızın patlayarak öldüğü yeri gösteriyor. N49 görünür ışıkta alışılmadık, oldukça bozulmuş ipliksi bir şekle sahip ama milyon derecelik gazın X-ışını emisyonu daha...

Nova patlamaları, Güneş benzeri bir yıldız nükleer yakıtını tükettikten sonra geriye kalan küçük, yanmış bir kül parçası olan bir beyaz cücenin, normal bir yıldızın etrafında döndüğü çift yıldız sistemlerinde meydana gelir.  Beyaz cüceler, Dünya büyüklüğünde bir cisim içerisinde muazzam...

Galaksi şekilleri çoğu zaman içerisinde yaşadıkları komşuluğun bir ürünüdür. Yukarıda gösterilen Araba Tekeri Galaksisi örneğini ele alalım. Araba Tekeri’nin alışılmadık morfolojisinin, yaklaşık 100 milyon yıl önce daha küçük bir galaksinin (muhtemelen görüntünün sol altında görülen ikisinden birisi) bunun içinden...

Galaksiler açısından düşünüldüğünde, Evren kalabalık bir yer sayılabilir. Galaksiler uzayda uçtukça, diğer galaksilerle çarpışabilirler ve bu çarpışmalar yıldız oluşumu, süpernovalar ve merkezi süperdev karadeliklerden fışkırmalar gibi her çeşit ilginç davranışı tetikleyebilir. Buna iyi bir örnek, yukarıda gösterilen, IC 694...

NASA'nın yüksek enerji X-ışını görüntüleme teleskobu NuSTAR uzak karadeliklerin ve nötron yıldızı sistemlerinin ve de derin uzaydaki dış galaksilerin aşırı yüksek enerji X-ışın görüntülerini elde etmek üzere tasarlandı. Ama evimizin yakınlarında da yüksek enerji X-ışını emisyonu kaynakları bulunuyor. Örneğin;...